میز گرد کمونیست درباره قانون”حجاب وعفاف” باپروین کابلی وملکه عزتی
میز گرد کمونیست
درباره قانون”حجاب وعفاف”
باپروین کابلی وملکه عزتی
کمونیست: بار دیگر رژیم اسلامی برای سرکوب زنان و عقب راندن آنها از صحنه جامعه طرح عفاف و حجاب را به میدان آورده. این طرح از طرف شورای نگهبان تصویب و به مجلس و رئیس‌جمهور برای اجرا ارجاع داده شده است. چرا در شرایطی که جمهوری اسلامی با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند بار دیگر طرح عفاف و حجاب را به میدان آورده است؟
پروین کابلی: این اولین‌بار نیست که چنین اتفاقی می‌افتد. تاریخ چندساله اخیر رژیم را ورق بزنید می‌بینید که قوانینی که پایه آن تأمین آپارتاید جنسی در ایران در همه سطوح بوده، همیشه بطور منظم در دستور کار دولت‌های مختلف و دستگاه‌های سرکوبگر آن بوده است. دررابطه‌با اینکه چرا اکنون این طرح آمده است؟ باید اوضاع ایران را دید و روی آن تامل نمود. قوانین در دنیای امروز برای رفع معضلات اجتماعی که دولت‌ها با آن دست‌به‌گریبان هستند تصویب و اجرا می‌شود. وجود پروژه‌های دوره‌ای عفاف و حجاب در سالهای اخیر نشان از این است که رژیم جمهوری اسلامی و دولت‌های مختلفی که بر سرکار می‌آورد نه‌تنها با شورش‌های دوره‌ای روبرو بوده؛ بلکه معضلی بنام زن و آزادی زن مدام در مقابلش قرار گرفته است. در نتیجه هر حرکتی که جمهوری اسلامی انجام می‌دهد برای حل معضلاتی است که گریبانش را گرفته است. اما آنچه این معضل را برای رژیم پیچیده می‌کند خود این جنبش است. مبارزه علیه حجاب اسلامی یک جنبش کاملاً سیاسی است که با دیگر مسائل اجتماعی درهم‌تنیده و برای آن راه‌حل دارد. برای جمهوری اسلامی هم حجاب و به طبع آن عفاف زنان، سیاسی است. نتیجه این رویارویی زنان و مردم آزادی‌خواه جدالی خونین در مقابل رژیم است. جنگ علیه حجاب اسلامی فقط برانداختن پوشش اسلامی و انتخاب نیست. بلکه کلیت نظام مانند عدم برابری اجتماعی، فقر و گرسنگی، بی خدایی و بی‌دینی را نمایندگی می‌کند. عناصری که سرنگونی جمهوری اسلامی را در خود دارد.
طرحی که امروز این چنین باآب‌وتاب به تبلیغ آن پرداخته‌اند طرح جدیدی نیست. از زمان ریاست‌جمهوری خاتمی در سال ۱۳۸۲ شروع شد و حتی به تصویب مجلس هم رسید؛ اما در عمل پیش نرفت. در دوران احمدی‌نژاد بار دیگر این طرح روی میز کارشان رفت و دوباره کنار گذاشته شد. در زمامداری رئیسی این طرح به‌اضافه “طرح جوانی جمعیت “بار دیگر اکتویل شد و برای اجرا به همه ادارات ابلاغ شد. اما باز هم نشد و جامعه از همه این طرح‌ها گذشت. خیزش انقلابی ۱۴۰۱ هم جوابی به کلیت تمام این طرح‌ها شد و معترضین با شعار آزادی زن و علیه حجاب اسلامی به‌عنوان سمبل آن خیابان‌ها را به تصرف خود در آوردند. اگر چه این خیزش سرکوب شد و صدها زن و مرد جوان را کشتند و هزاران نفر دستگیر شد، اما جامعه به یک موفقیت بی‌نظر دست‌یافت. بی‌حجابی و برابری زن به عقل جامعه تبدیل شد و ماندگار شد. اکنون دو سال بعد از خیزش ۱۴۰۱ زنان ایران در بسیاری از نقاط ایران با پوشش اختیاری و انتخاب خود دیده می‌شوند و هنوز هرجا که زورشان می‌رسد دست به مقاومت و پیشروی می‌زنند. این یک دوگانگی بی‌نظیر است. این دوگانگی و توازن قوا را باید مدیون مبارز بی‌وقفه زنان و مردان آزادی‌خواه بود. مسئله زن را در کلیت جامعه ایران باید با تضادهای آن دید. پیروزی زنان بر علیه حجاب اسلامی یعنی پیروزی بر نظام حاکم است و این را رژیم نمی‌تواند تحمل کند. جنبش آزادی زن در ایران باهدف سرنگونی یک رژیم سیاسی معین در جهان، به این معنا جنبشی کاملاً نوین و پیشرو است.
کمونیست: باتوجه‌به فاکتورهایی که اسم بردید در شرایط کنونی که جمهوری اسلامی معضلات زیادی را در مقابل خود قرار دارد آیا می‌تواند در اجرای طرح عفاف و حجاب موفق شود؟
پروین کابلی: به نظر من نه. به این خاطر چنین پروژه‌های ورشکسته‌ای نه‌تنها باعقل انسان امروز، سطح توقع، آگاهی و رشد فرهنگ عمومی مردم امروز جور نیست؛ بلکه ملزومات سیاسی و اجتماعی آن در ایران موجود نیست. ما دوران سختی از زندگی انسان را می‌گذرانیم که تنها منحصر به مردم ایران نیست. سرمایه‌داری با تمام فنّاوری پیشرفته تلاش دارد فقر و بی حقوقی بیشتری را به مردم تحمیل کند. اما اتفاقی که بیفتد انسان به عصر حجر برنمی‌گردد. این طرح دقیقاً به همین خاطر به سطل‌آشغال انداخته می‌شود یا درکنار بقیه طرح‌های رژیم اسلامی به بایگانی سپرده می‌شود.
طرح عفاف و حجاب طرحی برای سرکوب است. اما در مقابل اعتراضات روزمره آب در هاون کوبیدن است. مقاومت روزمره چه در خیابان‌ها، دانشگاه، زندان‌ها، دستگاه‌های اداری ادامه دارد. جامعه ایران در آستانه انفجار است. نارضایتی عمیق در میان مردم تنگدست و افزایش فقر و گرسنگی در کنار سرکوب جامعه ایران شرایط را برای یک انفجار عظیم اجتماعی آماده کرده است. رژیم به این امر آگاه است. اما جلادان به‌مانند تمام دیکتاتورهای دنیا فکر می‌کنند که با فشار بیشتر و آوردن طرح‌های سرکوبگرانه بر آن غالب می‌شوند. اعتراضات زنان علیه موقعیت فرودست خود یک اعتراض در خود نیست؛ بلکه یک مسئله کاملاً اجتماعی است که به‌سلامت روحی و روانی زنان، تقابل با خشونت خانگی و اجتماعی علیه آنها، موقعیت آنها در بازار کار و قوانین آپارتاید جنسی که در همه‌جا عمل می‌کند ربط پیدا می‌کند. زنان بخش مهمی از جامعه هستند و نمی‌توان موقعیت آنها را از کل جامعه جدا کرد. در نتیجه تمام تلاش جمهوری اسلامی برای سرکوب زنان در واقع کل جامعه را هدف قرار داده است. آنچه که مانع پیروزی این جنبش و به میدان آمدن جنبش‌های دیگر علیه جمهوری اسلامی است نه سکوت جامعه بلکه آن را باید در توحش و خشونتی دید که بر علیه معترضین و فعالان سیاسی از طرف رژیم اعمال می‌شود. در همین چند سال گذشته ده‌ها نفر از شخصیت‌ها و رهبران جنبش‌های اعتراضی ناپدید، اعدام و به زندان‌های طولانی محکوم شده‌اند. اما به نظر من فعالین و رهبران جنبش‌های موجود باید برای سازماندهی قدم بردارند تا بتوانند در تحولات پیش رو نقش بازی کنند.
کمونیست: با نگاهی حتی گذارا به این لایحه بیشتر مواد آن طی دو سال گذشته در اشکال مختلف علیه زنان اعمال شده ولی جامعه بخصوص زنان زیر بار این قوانین ارتجاعی و ضد زن نرفته‌اند. فکر می‌کنید جمهوری اسلامی موفق به اجرای این قوانین خواهد شد؟
ملکه عزت: حق با شماست، بیشتر ماده‌قانون‌هایی که در این لایحه بر آن تأکید شده در طی دو سال گذشته و اساساً بعد از آنکه حجاب در خیابان‌ها به آتش کشیده شد علیه زنان اعمال شده از جمله جریمه، و تهدید به گزارش‌دهی توسط صاحبان مشاغل آزاد و بخش خصوصی، راننده‌های اسنپ، تاکسی، ادارات دولتی و رستوران‌ها. در این عرصه جمهوری اسلامی و قوانین زن‌ستیز آن با شکست روبرو شده. حتی با اعمال جریمه‌های سرسام‌آور نقدی جمهوری اسلامی موفق نشده حجاب را به فضای عمومی جامعه برگرداند. زنان در مقابل تمام این ترفندها نه‌تنها مقاومت کردند؛ بلکه بیشتر و بیشتر بدون حجاب در اماکن عمومی حضور پیدا کردند و تن به خواست حکومت و نیروهای لات و لمپن گشت ارشاد و سایر عوامل دولتی ندادند. اعلان‌جنگ جمهوری اسلامی علیه زنان از همان زمانی که این حکومت با درهم شکستن انقلاب ۵۷ خود را به جامعه تحمیل کرد و با سرکوب به جنگ انقلاب و انقلابیون رفت شروع شد. تمام شگردها و ترفندهای ارتجاعی و ضد زن را در دوره‌های مختلف علیه زنان بکار گرفتند. زمانی با چاقو و چماق، با اسید و حملات وحشیانه به زنان و زمانی با اخراج از کار و تحصیل!
از دو سال قبل به جرایم نقدی هم متوسل شدند. در هر مرحله و با هر ترفندی بازنده این جنگ و وحشیگری جمهوری اسلامی بوده. این بار هم هیچ فاکتوری دال بر اینکه پیروز این میدان خواهند شد وجود ندارد. جمهوری اسلامی در همه عرصه‌ها دچار تلاطم و نابسامانی است. هیچ زمانی اقشار مختلف اجتماعی در این سطح رودرروی حکومت و قوانین آن قرار نگرفته‌اند در همه جبهه‌ها بازنده مصاف‌ها حکومت است. اعتراضات در همه عرصه‌ها از زندان تا کارخانه و دانشگاه و خیابان روزانه در جریان است. پیروزی در این عرصه و اجرایی‌شدن این لایحه به‌شدت ضد زن، برای حکومت متصور نیست. این لایحه مرده متولد شده. می‌خواهند آخرین ترفند را در اعمال آپارتاید جنسی امتحان کنند؛ اما امروز جمهوری اسلامی با جامعه‌ای به‌مراتب معترض‌تر و خشمگین‌تر روبروست، خشمگین از نابرابری، تحقیر و بی حقوقی و فقر و فاصله بغایت روبه‌افزایش طبقاتی. چند روز پیش در اعتراضات بازنشستگان لایحه حجاب یکی از مواردی بود که مورد اعتراض قرار گرفت! امروز زنان تنها نیستند، سایر آحاد جامعه این تحقیر و بی حقوقی را نمی‌پذیرند و علیه آن قطعاً صف‌بندی محکم‌تری شکل می‌گیرد و کار حکومت اسلامی به‌مراتب سخت‌تر خواهد شد. بهمین دلیل است که اجرایی‌شدن این لایحه هنوز صورت نگرفته و قطعاً با اعتراضات گسترده روبرو خواهد شد. فضا، فضای دهه ۶۰ نیست و این یک فاکت مهم و تعیین‌کننده است، جمهوری اسلامی برای سرکوب زنان بهای بسیار سنگینی خواهد پرداخت. حجاب همیشه فاکتور و بارومتری بوده برای سنجیدن مناسبات مردم و حکومت، این بار وزنه سنگین این سنجش به نفع زنان و نسل معترضی است که جمهوری اسلامی را به‌سختی به چالش کشیده، علیه قوانین حکومتی اعتراض کرده و واهمه‌ای از درگیرشدن با سرکوبگران حکومتی ندارد.
کمونیست: مردم با مشکلات متعددی روبرو هستند. معیشت زیر خط‌فقر، گرانی تورم بی‌سابقه و ده‌ها مشکل اجتماعی دیگر، چرا حکومت تا این حد بر سر حجاب و رعایت “شئونات اسلامی” از طرف زنان اصرار دارد و برای حفظ آن همه امکانات را به کار گرفته؟ علاوه بر این با تصویب این قانون از طرف شورای نگهبان و ارجاع آن به مجلس و رئیس‌جمهور برای تصویب و اجرا اختلافات داخلی بالا گرفته. هیچ‌یک از این ارگان‌ها عملاً باحجاب مخالف نیستند، اما دولت و برخی از سران و نزدیکان به دولت گفته‌اند این مصوبه عملی نیست روی کاغذ می‌ماند. این نگاه و نگرانی از چیست و این افراد از چه می‌ترسند؟
ملکه عزتی: دقیقاً! هیچ‌کدام از این ارگان‌ها و افرادی که در مورد این لایحه اظهارنظر کردند کوچک‌ترین سنخیتی با دفاع از حق زن ندارند. مخالفت اینها که خود بخشی از عوامل سرکوب و ترویج نابرابری زن و مرد هستند بر اساس دفاع از زنان یا آزادی‌های فردی و حریم شخصی نیست. همه این اعوان‌وانصار حکومتی از افتخاراتشان این است که در حوزه کاری خود در تحمیل حجاب و بردگی زن هر آنچه که توانستند انجام دادند. مردسالاری و نگاه نابرابر خصوصیت مشترک همه این افراد است. اما چرا دولت پزشکیان هنوز اجرایی‌شدن این لایحه را اعلام نکرده، ببینید، در خیزش انقلابی ۱۴۰۱ با انفجار اجتماعی و اعتراضاتی که زنان در رأس آن بودند پایه‌های این حکومت به لرزه افتاد. اگر سرکوب وحشیانه نیروهای سرکوبگر حکومتی نبود سیر سقوط دولت غیرقابل‌تصور نبود. بعد از مرگ رئیسی، انتخابات دوره چهاردهم بر متن آن اعتراضات در جریان بود به‌خاطر داریم که مشارکت در انتخابات در پایین‌ترین سطح خود بود. پزشکیان پاره تن این سیستم سرکوب است او مهره‌ای شد برای نجات این حکومت آدمکش در بحرانی‌ترین موقعیت سالهای اخیر. پزشکیان با قول و قرارهایی مانند لغو گشت ارشاد و خاتمه‌دادن به مزاحمت برای زنان به میدان آمد. امروز که دولت و در رأس آن پزشکیان این واقعیت را ملموس‌تر احساس می‌کنند که این لایحه اگر رسماً اجرایی بشود شروع ۱۴۰۱ دیگری کاملاً متصور است و باتوجه‌به عرصه‌های سخت دیگری که حکومت با آن روبرو است دولت و ارگان‌های دولتی در مقابل وضعیت مطلوبی قرار ندارد و جان سالم از خیزشی دیگر بدر نخواهد برد. اینها بهتر از هر کسی می‌دانند این لایحه فقط روی کاغذ خواهد ماند و ابلاغ آن جز یک شکست دیگر برای حکومت نتیجه دیگری ندارد.
علی‌رغم اینکه مجلس و شورای نگهبان با تصویب این قانون می‌خواهند وانمود کنند از اقتدار برخوردارند و می‌توانند زنان را با جریمه و محروم‌کردن از خدمات اجتماعی وادار به رعایت حجاب کنند، تنها تعبیر و تصویری که از این اعلان‌جنگ می‌توان گرفت این است که جمهوری اسلامی در نهایت ناچاری و با استفاده از محدودیت‌های بی‌شمار و فشار اقتصادی می‌خواهد حجاب را دوباره به جامعه بازگرداند. دولت از اجرایی‌کردن این قانون سخیفانه فعلاً خودداری کرده؛ چون از عکس‌العمل‌های اعتراضی و حضور مردم در خیابان به‌شدت وحشت دارد. امروز بیش از هر زمانی صف آزادی‌خواهی به این نتیجه رسیده که آزادی زن معیار آزادی جامعه است. نگاه به مسئله زن و موقعیت زنان در جامعه تغییریافته، آگاهی اجتماعی بالا رفته و مسئله موقعیت زنان و برابری زن و مرد فقط به فعالین زن محدود نمی‌شود و دقیقاً این وضعیت شرایط را برای یک اعتراض وسیع اجتماعی مساعدتر می‌کند، نقش زنان در خیزش ۱۴۰۱ و اتفاقات بعد از آن باعث تغییراتی شده که شاید ۱۰ سال قبل متصور نبود. مبارزات زنان در ایران در سرخط خبرهای مهم جهان قرار گرفته. جمهوری اسلامی و دولت پزشکیان این بار در مقابل یک اعتراض اجتماعی همه‌گیر با چالش‌های بسیار جدی روبرو خواهد شد. واهمه پزشکیان و دولت او این جنبه است، نه باور آنها به آزادی و برابری زن
مرد.
۵ دسامبر۲۰۲۴
