فاتح شیخ یادداشت روز شنبه ٢٩ فوریه ٢٠٢٠/ ١٠ اسفند ١٣٩٨

تصاعد تنش میان اردوغان و پوتین بر صحنه جنگ نه ساله سوریه، از دیروز صفحه جدیدی در جدال قدرت دولتهای بزرگ جهانی باز کرده است. تحولی خطیر با تاثیر فوری بر صفبندی دولتهای درگیر جنگ و جدال قدرت و نفوذ در مناطق بحرانزده خاورمیانه و شمال آفریقا. همچنین با تاثیر فوری بر سرنوشت میلیونها پناهنده و تجدید فوری بحران پناهندگی در اروپا، بحرانی که از دیروز بالفعل در مرزهای مسلح به سیم خاردار و پلیس دست به ماشه یونان و بلغارستان و مجارستان شروع شده و جهان بر صفحه تلویزیونها و موبایلها شاهد آن است.

یک طرف این جدال اوجگیرنده جهانی – منطقه ای دولتهای روسیه و چین و رژیم اسلامی ایران است (به گفته صریح دیروز وزیر خارج روسیه لاوروف در مصاحبه مطبوعاتی مشترک با وزیر خارج لوکزمبورگ). در مقابل دولتهای ترکیه و آمریکا و اروپاست با حمایت اعلام شده دولت آمریکا، ناتو، ١٤ وزیر خارج دولتهای اروپا. مشخصا مرکل کشتار دهها نیروی نظامی ترکیه توسط روسیه را شدیدا محکوم کرده است. این نو شدن جدالی سی ساله است که با پایان نظم دوقطبی جهان در پی سقوط فوری و فروپاشی قطب شرق آغاز شد، در این سه دهه از چند مرحله تحول گذر کرده و اکنون به حکم ویژگیهای مشخص رویاروئی این دو اردو در اوضاع امروز، مختصات جدیدی گرفته است.

ویژگیهای این جدال جدید در شرایط جدید جهان و منطقه چیست؟ از دیروز این سوال روی میز هر آکتور سیاسی است، خواه از آن آگاه باشد یا نباشد. ازجمله روبروی هر فعال صحنه سیاست ایران است که بالفعل بازو به بازوی بپاخاستگان شجاع خیزش ابان و اعتراضات کارگری و توده ای آذر و دی و … درگیر نبرد سرنگونی انقلابی رژیم اسلامی سرمایه هستند.

تلاش میکنم به سوالی که از دیروز با آن روبرو شده ایم در حد توان پاسخ دهم.

– تا صبح شنبه هجده هزار پناهنده، پس از اجازه دولت ترکیه به عبور به سوی اروپا پشت سیم خاردار مرز بلغارستان و یونان رسیده اند. پناهنده ها از ایران و افغانستان و پاکستان و عراق و سوریه هستند که اکثرا سه سال است در ترکیه مانده اند. دولت ترکیه مانع عبورشان به اروپا بوده و راه برگشت به کشورهایشان هم ندارند. تا غروب شنبه به ٣٦ هزار رسید! اردوغان دولتهای اروپا را تهدید کرده که سه روز در را به روی پناهندگان برای رفتن به اروپا باز میگذارد. تلاش صدها هزار پناهنده برای عبور به اروپا و بحران پناهندگی بزرگ دیگر در اروپا اولین نتیجه تصاعد تنش جاری است.

– مذاکره هیات دولت روسیه با مقامات ترکیه در آنکارا امروز بی نتیجه پایان یافت. تماس تلفنی روز جمعه اردوغان و پوتین هم بی نتیجه مانده بود. پوتین دیدار با مرکل، ماکرون و اردوغان در ترکیه را رد کرد (قبلا پذیرفته بود). دیدار اردوغان در ترکیه را هم نپذیرفت. روشن نیست دیدار دو طرف در مسکو در سوم مارس را هم بپذیرد. دو طرف بر رجزخوانی و ادامه تنش پا میفشارند.

– امروز اردوغان اعلام کرد که در تماس تلفنی به پوتین پیشنهاد کرده اگر از سر راه نیروهای نظامی ترکیه کنار برود تا با نیروهای دولت سوریه بجنگد، استقرار دولت روسیه در پایگاههای لاذقیه و حمیمم سوریه را تضمین میکند. پوتین رد کرده است.

– جلسه جمعه شورای امنیت با حمایت شدید دولتهای غرب از ترکیه و لحن ملایم سفیر روسیه، بی رسیدن به نتیجه پایان یافت.

– تا شنبه شب کاهشی در روند تصاعدی تنش مشهود نیست. بحران پناهندگی به شکل رویارویی دهها هزار پناهنده، شامل شمار زیادی کودک، با سیمهای خاردار و پلیسهای دست به ماشه در مرزهای بلغارستان و یونان اولین شب و روز تلاش سرسختانه برای نجات زندگی مشقتبار بویژه نجات کودکان را زیر سرمای شدید پشت سر گذاشته است.

حدود صد پناهنده سوار بر چند قایق کوچک که از نبرد مرگ و زندگی با امواج بیرحم اژه جان بدر بردند به ساحل یونان رسیدند تا در کمپهای فاقد شرایط زیست بشر مرحله بعدی نبرد پناهندگی را رویاروی سیاست بیرحمانه و ضدانسانی دولتهای اروپایی آغاز کنند.

(این رویارویی را پابپای رویدادهای جدید بر پایه روندهای پایدار پی میگیریم)

فاتح شیخ

شنبه شب ٢٩ فوریه / ١٠ اسفند ١٣٩٨